Trắc bách diệp hay còn gọi là bá tử nhân, đây là một giống cây có thể cao tới 6- 8m. Lá của cây trắc bách diệp mọc theo kiểu đối xứng, lá dẹp hình vẩy. Cây có hạt hình quả trứng, có màu nâu sẫm, trên hạt có một vết sẹo rộng màu nhạt hơn ở phía dưới. Cây có hoa vào tháng 4 và ra quả vào khoảng tháng 9 đến tháng 10. Cây được trồng ở khắp nơi để làm cảnh và làm thuốc bởi vì thân cây phân nhánh nhiều trong những mặt thẳng đứng giúp cây có một hình dáng rất đặc trưng, độc đáo. Ngoài ra, cây còn mọc ở các nước như Trung Quốc, Liên Xô cũ ( cụ thể là vùng Capcazơ). Lá cây có thể thu hoạch quanh năm, nhưng cho chất lượng tốt nhất là vào tháng 9-11.
Tác dụng của trắc bách diệp
Trắc bách diệp được trồng khắp nơi ở đất nước ta để làm cảnh và làm thuốc. Cây trắc bách diệp cho ta 2 vị thuốc: trắc bá diệp (lá cành phơi hay sấy khô) và bá tử nhân. Thành phần hóa học: trắc bá diệp có tinh dầu (fenchon, camphor, borneol acetat, terpinol), flavonoid (myricetin, hinokiflavon, amentoflavon, quercitin) và lipid (exter của acid: juniperic, sabinic, pimatic, isopimaric…) … Trong y học cổ truyền, trắc bách diệp dược liệu có công dụng an thần, cầm máu, lương huyết. Chủ trị chảy máu chân răng, nôn ra máu, bệnh trĩ , băng huyết, mất ngủ, viêm thận và nhiều căn bệnh khác.
Theo nghiên cứu hiện đại:
- Thử nghiệm nước sắc trắc bá diệp trên cho được thực hiện tại Bộ môn dược lý trường ĐH Y Dược Hà Nội vào năm 1962 cũng cho thấy khả năng đông máu nhanh hơn.
- Dùng phần lắng đọng của nước sắc trắc bách diệp với rượu có tác động lên trung khu thần kinh và giảm ho rõ.
- Dịch chiết làm Pentobarbital sodium có tác dụng gây mê tốt hơn trên súc vật được thử nghiệm.
- Ngoài ra, vị thuốc trắc bách diệp còn thể hiện khả năng ức chế đối với một số loại vi khuẩn, tụ cầu khuẩn, virus cúm.
Những bài thuốc từ trắc bách diệp
Theo Đông y, trắc bá diệp vị đắng chát, tính hơi hàn; vào kinh tâm, can và đại tràng. Tác dụng lương huyết, cầm máu, tiêu độc. Còn có tác dụng chữa đàm thấp. Trắc bá diệp thường dùng dưới dạng sao cháy tổn tính, trong các phương thuốc về huyết. Liều dùng: 6 – 12g. Dùng sống có tác dụng lương huyết, sao đen có tác dụng cầm máu (chỉ huyết). Xin giới thiệu một số bài thuốc có trắc bá diệp.
- Bài 1 – Bột trắc bách: trắc bá diệp (chế giấm) 60g, nghiền thành bột. Mỗi lần uống 8 – 12g, ngày uống 2 – 3 lần, chiêu với nước đun sôi còn ấm. Dùng khi huyết nhiệt mạnh gây chảy máu cam, băng huyết, tiểu tiện ra huyết.
- Bài 2: trắc bá diệp (thán) 20g, bồ hoàng (thán) 16g, bạch thược (tẩm rượu sao) 63g. Tất cả nghiền thành bột mịn. Mỗi lần uống 8g, ngày uống 3 lần, chiêu với nước đun sôi còn ấm. Trị người nhiệt băng huyết.
- Bài 3 – Hoàn Tứ sinh: sinh địa 20g, trắc bá diệp sống 12g, lá ngải sống 12g, lá bạc hà sống 12g. Tất cả giã nát làm hoàn hoặc sắc nước uống. Trị người nhiệt chảy máu cam.
- Bài 4 – Thang bá diệp: trắc bá diệp (thán) 12g, gừng khô (thán) 6g, lá ngải để lâu 6g. Sắc uống. Trị nôn ra máu lâu không khỏi.
- Bài 5: trắc bá diệp 12g, hạn liên thảo 20g, sinh địa 16g, hòe hoa 16g, huyền sâm 12g, địa cốt bì 12g. Sắc uống ngày 1 thang. Chữa chảy máu do cơ địa dị ứng gây rối loạn thành mạch.
Một số bài thuốc trị phong thấp, thận
Trị đàm thấp chỉ đới: khi bị thấp nhiệt bạch đới. Dùng Hoàn trắc bá: trắc bá diệp 12g, bạch truật 12g, bạch thược 12g, bạch chỉ 12g, hương phụ 8g, hoàng liên 4g, hoàng bá 8g. Tất cả nghiền thành bột, dùng hồ gạo làm hoàn hoặc sắc nước uống. Trị thấp nhiệt bạch đới. Chữa viêm thận cấp tính, đặc biệt với viêm bể thận: trắc bá diệp 63g, biển súc 63g, cam thảo 4g, đại táo 4 quả. Các vị sắc với 1.500 ml nước còn 500 ml, chia uống 3 lần trong ngày. Chữa viêm bàng quang cấp: trắc bá diệp 16g, hoàng bá 16g, hạn liên thảo 16g, tỳ giải 16g, mộc thông 16g, hoàng cầm 12g, liên kiều 12g, hòe hoa 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Hy vọng bài viết của Xuất bản online đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích.
Nguồn: suckhoedoisong.vn
